ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ (ΠΟΛΙΤΕΙΑ-ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ-ΑΔΙΔΑΚΤΟ)

ΑΡΧΑΙΑ  ΕΛΛΗΝΙΚΑ  Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 1ο

 α) Ὅρα τοίνυν παρά τοῦτο τό τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπάὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καί ἀνδριάντας καί ἄλλα ζῷα λίθινά τε καί ξύλινα καί παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκός τούς μέν φθεγγομένους, τούς δε σιγῶντας τῶν παραφερόντων.

 β) Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τούς πολίτας πειθοῖ τε καί ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἥν ἄν ἕκαστοι τό κοινόν δυνατοί ὦσιν ὠφελεῖν καί αὐτός ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτός αὐτοῖς ἐπί τόν σύνδεσμον τῆς πόλεως.

 -Σκέψαι τοίνυν, εἶπον, ὦ Γλαύκων, ὅτι οὐδ’ ἀδικήσομεν τούς παρ’ ἡμῖν φιλοσόφους γιγνομένους, ἀλλά δίκαια πρός αὐτούς ἐροῦμεν, προσαναγκάζοντες τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖσθαί τε καί φυλάττειν.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. «Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν … ἐπί τόν σύνδεσμον τῆς πόλεως. » : Να μεταφραστεί το

απόσπασμα

Β. 1. Τι μεταφέρουν οι άνθρωποι που βρίσκονται πλησίον του χαμηλού τειχίου της σπηλιάς;

Τι συμβολίζει η συγκεκριμένη εικόνα; Σε ποιο σημείο της θεωρίας των Ιδεών του Πλάτωνα

εντάσσεται;                                                     

 2. Ποιος ο στόχος του νόμου μέσα στην κοινωνία έτσι όπως φαίνεται από το δεύτερο

απόσπασμα, ποιες λειτουργίες επιτελεί και με ποια μέσα τις επιτυγχάνει; Να απαντήσετε

κάνοντας  κειμενική αναφορά.              

 3. Ποιές οι απόψεις του Σωκράτη και των συνομιλητών του για τη δικαιοσύνη;

4. α) γυναίκα – διένεξη – εμπιστοσύνη – άνετος - τρόπαιο: να βρεθούν ετυμολογικά συγγενείς λέξεις των τύπων μέσα από τα κείμενα.

   β) φθεγγομένους – βούλεται - ὠφελεῖν – μέλει – πράξει: να γραφούν συνώνυμα   των τύπων στα αρχαία ελληνικά.

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 2ο

Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ᾽ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί.

Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ᾽ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.

1.     Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Μαρτυρεῖ … ἀγαθοὶ ἢ κακοί».

                                                                                                                                                       

2.       Το διδακτικό και συγγραφικό έργο του Αριστοτέλη κατά την τρίτη περίοδο της φιλοσοφικής του δραστηριότητας.

                                                                                                                                                       

3.       'καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης': Με ποιο κριτήριο ο Αριστοτέλης διακρίνει την αγαθή πολιτεία από τη φαύλη; Πώς δικαιολογείται με βάση το συγκεκριμένο κριτήριο η σημασιολογική διαφοροποίηση του επιθέτου «φαυλος» στη φράση αυτή;                 

4.       διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι·: Με ποια συλλογιστική πορεία καταλήγει ο φιλόσοφος στο συγκεκριμένο συμπέρασμα; Να απαντήσετε διασαφηνίζοντας και τη λέξη «ποιάς»;

5. οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει… μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν:    Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει ο φιλόσοφος σχετικά με την παιδαγωγική σημασία του εθισμού; Σε ποια προηγούμενη θέση του βασίζεται αυτό;      

6. α) ἕξεις: Να δικαιολογήσετε τη σημασία της λέξης στο κείμενο με βάση την ετυμολογία της.

β) Με ποιες λέξεις του κειμένου παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι λέξεις: στρεβλός, ευεξία, παμπληθής, ποιότητα ;

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

   Ἦ καί ἐπέγνως τι, ὦ Ἰσχόμαχε, ἔφην ἐγώ, ἐκ τούτων αὐτήν κεκινημένην μᾶλλον πρός τήν

ἐπιμέλειαν; Ναί μά Δί’, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καί δηχθεῖσαν γε οἶδα αὐτήν καί ἐρυθριάσασαν

σφόδρα ὅτι τῶν εἰσενεχθέντων τι αἰτήσαντος ἐμοῦ οὐκ εἶχέ μοι δοῦναι. Καί ἐγώ μέντοι

ἰδών ἀχθεσθεῖσαν αὐτήν εἶπον. Μηδέν, ἔφην, ἀθυμήσῃς, ὦ γύναι, ὅτι οὐκ ἔχεις δοῦναι ὅ σέ

αἰτῶν τυγχάνω. Ἔστι μέν γάρ πενία αὕτη σαφής, τό δεόμενον τινός μή ἔχειν χρῆσθαι·

ἀλυποτέρα δέ αὕτη ἡ ἔνδεια, τό ζητοῦντα τι μή δύνασθαι λαβεῖν ἤ τήν ἀρχήν μηδέ ζητεῖν,

εἰδότα ὅτι οὐκ ἔστιν.

                                                                                                   ( Ξενοφῶντα, Οἰκονομικός , VΙΙΙ )

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

Γ.1. Να μεταφραστεί το κείμενο.    

2. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

Δί’ : κλητική ενικού

δηχθεῖσαν: γ΄ πρόσωπο ενικού οριστικής ενεστώτα στην ενεργητική φωνή.

εἰσενεχθέντων : β΄ενικό οριστικής μέλλοντα στην ενεργητική φωνή.

τούτων : γενική ενικού στο θηλυκό γένος.

γύναι : δοτική πληθυντικού.

τυγχάνω: απαρέμφατο μέλλοντα στην ίδια φωνή.

δοῦναι : το β΄ πρόσωπο ενικού στην προστακτική του ίδιου χρόνου.

σαφής : ο συγκριτικός βαθμός στην ίδια πτώση, αριθμό στο θηλυκό γένος.

ἐπέγνως : το β΄ πρόσωπο ενικού στην προστακτική του ίδιου χρόνου.

εἰδότα: το γ΄ πρόσωπο ενικού στην προστακτική του ίδιου χρόνου.   

3.

α) ἐρυθριάσασαν – τῶν εἰσενεχθέντων - μοι - δεόμενον - χρῆσθαι – τήν ἀρχήν :

αναγνωριστούν συντακτικά οι τύποι

 β) « καί δηχθεῖσαν γε οἶδα αὐτήν καί ἐρυθριάσασαν σφόδρα »: να μετατρέψετε τον

πλάγιο λόγο σε ευθύ

 γ) « αἰτήσαντος ἐμοῦ » : να αναγνωρίσετε τη μετοχή και να την αναλύσετε

σε πρόταση.