ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ(20η)-ΑΔΙΔΑΚΤΟ

Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Αριστοτέλους Πολιτικά Θ΄ 2.1-4

Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν· τίς δ’ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. Νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος· ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττὰ (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας)· περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ’ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς). Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον· ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν διάνοιαν.

O άνθρωπος είναι ζῶον πολιτικόν

         Η κοινωνική οντότητα που προήλθε από τη συνένωση περισσότερων χωριών είναι η πόλη, μια κοινωνική οντότητα τέλεια, που μπορούμε να πούμε ότι πέτυχε τελικά την ύψιστη αυτάρκεια συγκροτήθηκε για να διασφαλίζει τη ζωή, στην πραγματικότητα όμως υπάρχει για να εξασφαλίζει την καλή ζωή. Η πόλη, επομένως, είναι κάτι που ήρθε στην ύπαρξη εκ φύσεως, όπως ακριβώς και οι πρώτες κοινωνικές οντότητες, αφού αυτή είναι το τέλος εκείνων κι αφού αυτό που λέμε φύση ενός πράγματος δεν είναι παρά η μορφή που αυτό έχει κατά τη στιγμή της τελείωσης , της ολοκλήρωσής του: αυτό δεν λέμε, πράγματι, πως είναι τελικά η φύση του κάθε πράγματος, π.χ. του ανθρώπου, του αλόγου ή του σπιτιού , η μορφή δηλαδή που το κάθε πράγμα έχει όταν ολοκληρωθεί η εξελικτική του πορεία; Επίσης: Ο τελικός λόγος για τον οποίο υπάρχει ένα πράγμα είναι κάτι το έξοχο, και η αυτάρκεια είναι τελικός στόχος και, άρα, κάτι το έξοχο. Όλα αυτά κάνουν φανερό ότι η πόλη ανήκει στην κατηγορία των πραγμάτων που υπάρχουν εκ φύσεως και ότι ο άνθρωπος είναι ένα ον προορισμένο από τη φύση να ζει σε πόλη (πολιτικόν ζῶον)^. ο δίχως πόλη άνθρωπος (θέλω να πω: ο εκ φύσεως δίχως πόλη άνθρωπος, όχι ο δίχως πόλη από κάποια τυχαία συγκυρία) ή είναι άνθρωπος κατώτερης ποιότητας ή είναι ένα ον ανώτερο από τον άνθρωπο^. Είναι σαν εκείνον που ο Όμηρος τον στόλισε με τους χαρακτηρισμούς  «άνθρωπος δίχως σόι, δίχως  νόμους, δίχως σπιτικό» ^. αυτός ο άνθρωπος , ο δίχως πόλη από τη φύση του, είναι – την ίδια στιγμή – και άνθρωπος που παθιάζεται  τον πόλεμο: είναι σαν ένα απομονωμένο πιόνι στο παιχνίδι των πεσσών.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να μεταφράσετε το συγκεκριμένο χωρίο: «Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον…….. οὐκ ἄδηλον». (α΄ και β΄ απόσπασμα).

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β1. Με βάση τα στοιχεία του α’ αποσπάσματος να δείξετε πώς η παιδεία είναι κατεξοχήν πολιτικό θέμα.

ΜΟΝΑΔΕΣ 15

Β2. Με βάση τα στοιχεία του β΄ αποσπάσματος να εξηγήσετε πώς ο Αριστοτέλης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος είναι «φύσει ζῶον πολιτικόν».

ΜΟΝΑΔΕΣ 15

Β3. Ποιά είναι τα θέματα που πραγματεύεται  ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά και πώς ορίζει την πόλη;

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β4. λανθάνειν , βίον, ἦθος, ταραχώδης, εἴληφε: Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις (απλές ή σύνθετες) για καθεμία από τις λέξεις που σας δίνεται.                       

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ὁ μὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε, τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ μὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισμένα μὴ λύειν, οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον. Ἐνῆγε δὲ προθυμότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου, βουλόμενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι, ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐμνήσθη, καὶ μάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυμῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι’ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅμα εὐτυχήσας χρήμασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν. Ὢν γὰρ ἐν ἀξιώματι ὑπὸ τῶν ἀστῶν, ταῖς ἐπιθυμίαις μείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας· ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα. Φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ μέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶμα παρανομίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ’ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν, ὡς τυραννίδος ἐπιθυμοῦντι πολέμιοι καθέστασαν, καὶ δημοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέμου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύμασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες, καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες, οὐ διὰ μακροῦ ἔσφαλαν τὴν πόλιν.

Θουκυδίδου, 6,15.1-4

Λεξιλόγιο

διατίθεμαι: διαχειρίζομαι

σφάλλω τὴν πόλιν: λεηλατώ/καταστρέφω την πόλη

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το κείμενο.     Μον.20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

·         Ἀλκιβιάδης: την κλητική του ενικού αριθμού

·         διάφορος: τη δοτική του ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

·         ἐπιθυμῶν: την ονομαστική του ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

·         ἥκιστα: τους υπόλοιπους βαθμούς

·         ὅτῳ: τη γενική του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος

·         παριόντες: τον αντίστοιχο τύπο στον αόριστο β’

·         ἐμνήσθη: το β’ ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου

·         ἐλπίζων: το απαρέμφατο του μέλλοντα

·         καθέστασαν: το α’ ενικό του ίδιου χρόνου

·         ἐπιτρέψαντες: το β’ ενικό προστακτικής του παθητικού αορίστου β’

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      ὁ Κλεινίου, τὰ πολιτικὰ, ὠφελήσειν, πολέμιοι, ἰδίᾳ: να χαρακτηρίσετε τους τύπους ως προς τη συντακτική τους λειτουργία στο κείμενο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 5

4.  τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ μὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισμένα μὴ λύειν: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

ΜΟΝΑΔΕΣ 5